Евангелие според Матеј – проучување и толкување
на евангелскиот текст, Скопје 2011.
За светиот апостол и евангелист Mатеј и за неговото евангелие
Текст и толкување на светото евангелие според Mатеј
ГЛАВА ПРВА
Генеалогија на Исуса Христа (Матеј 1,1–17; Лука 3,23–38)
Набројување на раѓањата (Матеј 1,2–17)
Поделба на родословот (Матеј 1,17)
Натприродното раѓање на Исуса Христа (Матеј 1,18–25; Лука 1,5–80)
Света Дева Марија според евангелието
ГЛАВА ВТОРА
Посета на мудреците (Матеј 2,1–12)
Бегството во Египет (Матеј – 2,13–21)
Убивањето на витлеeмските деца (Матеј 2,16–18)
Враќање од Египет (Матеј 2,19–23)
ГЛАВА ТРЕТА
Проповедта на свети Јован Крстител (Матеј 3,1–12; Марко 1,1–8; Лука
3,1–20; Јован 1,19–28)
Крштевањето на Христа (Матеј 3,13–17; Лука 3,21–22; Марко 1,9–11)
ГЛАВА ЧЕТВРТА
Четириесетдневниот пост на Исуса Христа во пустината. – За трите
искушенија (Матеј 4,1–11; Марко 1,1–12; Лука 4,1–13)
Христос ја започнува својата спасителна дејност во Галилеја. престој во
Капернаум (Матеј 4,12–22)
Исус ги повикува своите први ученици (Матеј 4,18–22)
Исус поучува и прави чуда низ Галилеја (Матеј 4,23–25)
ГЛАВА ПЕТТА
Беседа на гората – за блаженствата (Матеј 5,1–12)
Поуки од солта и светлината (Матеј, 5,13–16)
Христос го исполнува и дополнува Мојсеевиот закон (Матеј 5,17–20)
Гнев и глас (Матеј 5,21–26)
Прељуба (Матеј 5,27–32; Марко 10,11–12; Лука 16,18)
Клетва и љубов кон вистината (Матеј 5,33–37)
Отплата (Матеј 5,38–43; Лука 6,29–30)
Љубов кон непријателите (Матеј 5,43–48; Лука 6,27–36)
ГЛАВА ШЕСТА
Тајните основи на Христијанскиот живот (Матеј 6,1–18)
Милостиња во тајност (Матеј 6,1–4)
Тајна молитва (Матеј 6,5–8)
Господовата молитва (Матеј 6,9–13; Лука 11,1–4)
Како да простуваме (Матеј 6,14–15)
За постот (Матеј 6,16–18; Марко 2,18–22)
Вистинско богатство (Матеј 16,19–21; Лука 12,33–34)
Светлина и темнина (Матеј 6,22–23; Лука 11,33–36)
Двајца господари (Матеј 6,24)
Бог промислува за нашите потреби (Матеј 6,25–34; Лука 12,22–34)
ГЛАВА СЕДМА
Не треба да осудуваме – Не осудувај го својот брат (Матеј 7,1–5; Лука
6,37–45)
Ревносно чување на светињата (Матеј 7,6)
Постојана молитва (Матеј 7,7–11; Лука 18,1–8; 11,9–13)
Златно правило (Матеј 7,12; Лука 6,27–38)
Тесниот пат и тесната врата (Матеј 7,13–14; Лука 13,24)
Лажните пророци (Матеј 7,15–20; Лука 6,43–44)
Зборови и дела (Матеј 7,21–23; Лука 13,25–27)
За двете основи (темели). Ѕидање куќа врз камен (Матеј 7,24–27; Лука
6,46–49)
Влијание од беседата на гората врз слушателите (Матеј 7,28–29)
ГЛАВА ОСМА
Лекување на лепрозниот (Матеј 8,1–4; Марко 1,40–44; Лука 5,12–16)
Лекување на слугата од стотникот (Матеј 8,5–13; Лука 7,1–10)
Лекување на бабата на апостол Петар (Матеј 8,14–15; Марко 1,29–31;
Лука 4,38–41)
Лекување на други немоќи и болести (Матеј 8,16–17; Марко 1,32–34)
Исус бара самоодрекување – саможртва (Матеј 8,18–22; Лука 9,57–66)
Бура и стишување на морето (Матеј 8,23–27; Марко 4,36–41; Лука
8,22–25)
Лекување на двајцата демонизирани Гергесинци – Гадаринци (Матеј
8,28–34; Марко 5,1–20; Лука 8,26–39)
ГЛАВА ДЕВЕТТА
Лекување на парализираниот во Капернаум (Матеј 9,1–8; Марко 2,1–
12; Лука 5,17–26)
Повикувањето на Матеј за апостол (Матеј 9,9–13; Марко 2,13–17; Лука
5,27–32)
Прашање за постот (Матеј 9,14–17; Марко 2,18–22; Лука 5,33–39)
Воскреснување на јаировата ќерка и лекување на крвоточивата жена
(Матеј 9,18–26; Марко 5,21–43; Лука 8,40–56)
Лекување на двајцата слепи (Матеј 9,27–31; Марко 8,22–26)
Немиот демонизиран човек (Матеј 9,32–34; Марко 7,31–37)
Сочувства на Исуса Христа за светот (Матеј 9,35–38; Марко 1,39)
ГЛАВА ДЕСЕТТА
Повикување на дванаесетте апостоли, нивното дело и власт (Матеј
10,1–6; Марко 3,13–19; Лука 6,13–16)
Проповед за царството небесно (Матеј 10,7–15; Марко 6,7–13; Лука
9,1–6)
Заповед за благоразумие (Матеј 10,16–25; Марко 13,9–13; Лука 21,
13–17)
Не плашете се! (Матеј 10,26–36; Лука 12,2–9; 12,51–53)
Достоен ученик (Матеј 10,37–42; Марко 9,41; Лука 14,25–27)
ГЛАВА ЕДИНАЕСЕТТА
Јовановите ученици кај Христа (Матеј 11,1–15; Лука 7,18- 31)
За величието на свети Јован Крстител (Матеј 11,16–19; Лука 7,32–35)
Предвидување за страданијата на непокајаните градови (Матеј 11,20–24;
Лука 10,13–15)
Божјата вистина се открива на смирените (Матеј 11,25–27; Лука 10,21 –
22)
Христос повикува на покајание (Матеј 11,28–30)
ГЛАВА ДВАНАЕСЕТТА
Како да се празнува денот господен (Матеј 12,1–14)
Лекувањето во сабота на човекот со исушена рака (Матеј 12,9–14;
Марко 3,1–6; Лука 6,6–11)
Многу чуда (Матеј 12,15–21; Марко 3,7 и 9)
Лекување на слепонемиот (Матеј 12,22–30; Марко 3,20–30; Лука 11,
14–23)
Хулењето против Светиот Дух – непростив грев (Матеј 12,31–32;
Марко 3,29–30; Лука 12,10)
Делата и зборовите извираат од срцето (Матеј 12,33–37)
Знакот на јона (Матеј 12,38–42; Лука 11,16 И 29)
Враќање на нечистиот дух (Матеј 12,43–45; Лука 11,24–26)
Кои се вистински Христови роднини и браќа (Матеј 12,46–50; Марко
3,31–35; Лука 8,19–21)
ГЛАВА ТРИНАЕСЕТТА
Седумте параболи за царството небесно (Матеј 13,1–53)
Парабола за сејачот и семето (Матеј 13,1–9; Марко 4,1–9; Лука 8,4–8)
Зошто Христос зборува во параболи (Матеј 13,10–17; Марко 4,10–12;
Лука 8,9–10)
Толкување на параболата за семето (Матеј 13,18–23; Марко 4,13–20;
Лука 8,11–15)
Парабола за каколот (Матеј 13,24–30)
Синапово зрно (Матеј 13,31–32; Марко 4,30–34; Лука 13,18–20)
Квас (Матеј 13,33; Лука 13,21)
Пророштво за параболите (Матеј 13,34–35)
Христос ја толкува параболата за каколот (Матеј 13,36–43)
Царството небесно – „Драгоценост сокриена во нива“ (Матеј 13,44)
Зрно бисер (Матеј 13,45–46)
Мрежа (Матеј 13,47–50)
Заклучна парабола за царството небесно (Матеј 13,51–52)
Посетата на Назарет (Матеј 13,53–58; Марко 6,1–6. Лука 4,14–30)
ГЛАВА ЧЕТИРИНАЕСЕТТА
Отсекување на главата на свети Јован Крстител (Матеј 14,1–12; Марко
6,14–29; Лука 9,7–9)
Умножување на петте лебови во пустината и нахранување пет
илјади луѓе (Матеј 14,13–21; Марко 6,35–44; Лука 9,10–17; Јован 6,1–14)
Исус оди по површината на морето (Матеј 14,22–33; Марко 6,45–56;
Јован 6,15–21)
Исцеление на болните во Генисаретската земја (Матеј 14,34–36; Марко
6,53)
ГЛАВА ПЕТНАЕСЕТТА
Господ Исус Христос одговара на осудувањето дека го нарушува
преданието (Матеј 15,1–20; Марко 7,1–23)
Лекување на ќерката од Хананејката (Матеј 15,21–28; Марко 7,24–30)
Различни терапии (Матеј 15,29–31)
Умножување на седумте лебови и нахранување четири илјади
луѓе
(Матеј 15,32–39; Марко 8,1–9)
ГЛАВА ШЕСНАЕСЕТТА
Зависта на Фарисеите. Христос одбива да прави чудо (Матеј 16,1–4;
Марко 8,10–13; Лука 12,54–56)
Христовото учење – наше раководство (Матеј 16,5–12; Марко 8,14–21)
Петровото исповедание (Матеј 16,13–20; Марко 8,27–30; Лука 9,18–20)
Христос претскажува за своите страдања, смрт и воскресение (Матеј
16,21–23; Марко 8,31–9,1; Лука 9,21–22)
Повик кон саможртвување (Матеј 16,24–28; Марко 8,34–9,1; Лука 9,
23–27)
ГЛАВА СЕДУМНАЕСЕТТА
Христовото преображение (Матеј 17,1–13; Марко 9,2–13; Лука 9,28–36)
Лекување на младиот месечар (Матеј 17,14–21; Марко 9,14–29; Лука
9,37–42)
Христос повторно претскажува за својата смрт (Матеј 17,22–23; Марко
9,30–32; Лука 9,43–45)
Исус плаќа данок (Матеј 17,24–27)
ГЛАВА ОСУМНАЕСЕТТА
Кој е поголем во царството небесно (Матеј 18,1–6; Марко 9,33–39; Лука
9,46–48)
За соблазната (Матеј 18,6–11)
Параболата за загубената овца (Матеј 18,12–14; Лука 15,3–7)
Како да се однесуваме кон оние што ни згрешиле (Матеј 18,15–18)
Сомолитвие (Матеј 18,19–20)
Простување (Матеј 18,21–22)
Парабола за должниот слуга
(Матеј 18,23–35)
ГЛАВА ДЕВЕТНАЕСЕТТА
Текстовите од 19-тата и 20-тата глава ја опишуваат дејноста на
Спасителот во Переја
(Лука 9,51–10,42) 277
Развод на бракот
(Матеј 19,3–12; Марко 10,2–12)
Исус ги благословува децата
(Матеј 19,13–15; Марко 10,13–16; Лука 18,15–18)
ЗА БОГАТИОТ МЛАДИЧ
(Матеј 19,16,22; Марко 10,17–22; Лука 18,18–27)
ГЛАВА ДВАЕСЕТТА
ПАРАБОЛА ЗА РАБОТНИЦИТЕ ВО ЛОЗЈЕТО
(Матеј 20,1–16)
ХРИСТОС ПО ТРЕТПАТ ПРЕТСКАЖУВА ЗА СВОИТЕ
СТРАДАЊА, СМРТТА И ВОСКРЕСЕНИЕТО
(Матеј 20,17–19; Марко 9,30–32; 10,32–34; Лука 18,31–34)
МОЛБА ЗА СВЕТОВНА СЛАВА
(Матеј, 20,20–24; Марко 10,35–40)
ВИСТИНСКА ГОЛЕМИНА (Матеј 20,25–28; Марко 10,41–45)
ДВАЈЦАТА СЛЕПИ ВО ЕРИХОН
(Матеј 20,29–34; Марко 10,46–52; Лука 18,35–43)
ГЛАВА ДВАЕСЕТ И ПРВА
ТРИУМФАЛНОТО ВЛЕГУВАЊЕ НА ИСУСА ВО ЕРУСАЛИМ
(Матеј 21,1–11; Марко 11,1–11; Лука 19,28–40; Јован 12,12–19)
ИСУС ХРИСТОС ГО ОЧИСТУВА ХРАМОТ (Матеј 21,12–17; Марко
11,15–19; Лука 19,45–48; Јован 2,13–22)
НЕПЛОДНАТА СМОКВА
(Матеј 21,18–22; Марко 11,12–14; 20–24)
ОСПОРУВАЊЕ НА ВЛАСТА ИСУСОВА
(Матеј 21,23–27; Марко 11,27–33; Лука 20,1–8)
ПАРАБОЛА ЗА ДВАЈЦАТА СИНОВИ И ЛОЗЈЕТО (Матеј 21,28–32)
ПАРАБОЛА ЗА ЛОЗЈЕТО И ЛОШИТЕ РАБОТНИЦИ (Матеј 21,33–46;
Марко 12,1–12; Лука 20,9–19)
ГЛАВА ДВАЕСЕТ И ВТОРА
ПАРАБОЛА ЗА СВАДБАТА НА ЦАРЕВИОТ СИН
(Матеј 22,1–14; Лука 14,16–24)
ПЛАЌАЊЕ ДАНОК НА КЕСАРОТ
(Матеј 22,15–22; Марко 12,13–17; Лука 20,19–26)
ВОСКРЕСЕНИЕ НА МРТВИТЕ
(Матеј 22,23–33; Марко 12,18–27; Лука 20,27–40)
ЗА НАЈГОЛЕМАТА ЗАПОВЕД
(Матеј 22,34–40; Марко 12,28–34; Лука 10,25–29)
ХРИСТОС МЕСИЈА
(Матеј 22,41–46; Марко 12,35–37; Лука 20,41–44)
ГЛАВА ДВАЕСЕТ И ТРЕТА
ИСУС ХРИСТОС ГИ УКОРУВА КНИЖНИЦИТЕ И ФАРИСЕИТЕ
(Матеј 23,1–39; Марко 12,38–40: Лука 11,37–44; 47–52; 20,45–47)
ГЛАВА ДВАЕСЕТ И ЧЕТВРТА
ИСУС ХРИСТОС ЈА ПРЕТСКАЖУВА КАТАСТРОФАТА НА
ХРАМОТ ЕРУСАЛИМСКИ И ЗБОРУВА ЗА КРАЈОТ НА СВЕТОТ
(Матеј 24,1–31; Марко 13,1–27; Лука 21,5–2)
ПОТРЕБА ОД БУДНОСТ. ЧАСОТ НА ВТОРОТО ХРИСТОВО
ДОАЃАЊЕ Е НЕПОЗНАТ
(Матеј 24,32–44; Марко 13,27-37; Лука 21,29–36; 17,26–30; 17,34–36)
ПАРАБОЛА ЗА БЛАГОРАЗУМНИОТ И ЛОШИОТ СЛУГА
(Матеј 24,45–51; Лука 12,41–48)
ГЛАВА ДВАЕСЕТ И ПЕТТА
ПАРАБОЛА ЗА ДЕСЕТТЕ ДЕВОЈКИ
(Матеј 25,1–13)
ПАРАБОЛА ЗА ТАЛАНТИТЕ
(Матеј 25,14–30; Лука 19,11–27)
ВТОРОТО ХРИСТОВО ДОАЃАЊЕ И ПОСЛЕДНИОТ СУД
(Матеј 25,31–46)
ГЛАВА ДВАЕСЕТ И ШЕСТА
ПОСЛЕДНОТО ХРИСТОВО КАЖУВАЊЕ ЗА СВОИТЕ СТРАДАЊА
(Матеј 26,1–5; Марко 14,1–2; Лука 22,1–2; Јован 11,47–53)
ГОСПОД ИСУС ХРИСТОС Е МИРОПОМАЗАН ВО ВИТАНИЈА
(Матеј 26,6–13; Марко 14,3–9; Лука 7,36–50; Јован 12,1–8)
ЈУДИНОТО ПРЕДАВСТВО
(Матеј 26,14–16; Марко 14,10–11; Лука 22,3–6)
ПОДГОТОВКА ЗА ПАСХА – ТАЈНАТА ВЕЧЕРА
(Матеј 26,17–29; Марко 14,12–26; Лука 22,7–23; Јован 13,21–30;
1. Кор. 11,23–26)
ХРИСТОС ПРЕТСКАЖУВА ДЕКА УЧЕНИЦИТЕ ЌЕ СЕ
РАЗБЕГААТ ОД КАЈ НЕГО
(Матеј 26,30–35; Марко 14,27–31; Лука 22,31–34; Јован 13,36–38)
ИСУС ХРИСТОС ВО ГЕТСИМАНИЈА
(Матеј 26,36–46; Марко 14,32–42; Лука 22,39–46)
ИСУСА ГО ФАЌААТ ВО ГЕТСИМАНИЈА
(Матеј 26,47–56; Марко 14,43–52; Лука 22,47–53; Јован 18,1–14)
СУДЕЊЕТО НА ИСУСА ХРИСТА ПРЕД ПРВОСВЕШТЕНИЦИТЕ
КАЈ КАЈАФА
(Матеј 26,57–68; Марко 14,53–65; Лука 22,54; и 66–71;
Јован 18,13–14; и 19–24)
ОДРЕКУВАЊЕТО И ПОКАЈАНИЕТО НА АПОСТОЛ ПЕТАР
(Матеј 26,69–75; Марко 14,66–72; Лука 22,54–62; Јован
18,15–18 и 25–27)
ГЛАВА ДВАЕСЕТ И СЕДМА
ВТОРОТО ЗАСЕДАНИЕ НА СИНЕДРИОНОТ. ГОСПОД ИСУС
ХРИСТОС Е ПРЕДАДЕН НА РИМСКИОТ УПРАВИТЕЛ ПИЛАТ
(Матеј 27,1–2; Марко 14,53; 15,1; Лука 22,66–71; 23,1–2; Јован
18,28–32)
САМОУБИСТВОТО НА ЈУДА
(Матеј 27,3–10; Марко 14,10–11; Дела 1,18–19) 400
СУДЕЊЕТО КАЈ ПИЛАТ
(Матеј 27,11–26)
ИСУС ХРИСТОС НА СУДЕЊЕ КАЈ ПИЛАТ И КАЈ ИРОД
(Матеј 27,11–14; Марко 15,1–15; Лука 23,1–5,13–15; Јован 18,28,40; 19,16)
ИСУС Е ИСМЕВАН И ОД ВОЈНИЦИТЕ
(Матеј 27,27–31)
РАСПНУВАЊЕ
(Матеј 27,32–44; Марко 15,16–32: Лука 23,26–43; Јован 19,17–27)
СМРТТА НА ИСУСА
(Матеј 27,45–56; Марко 15,33–41; Лука 23,44–49; Јован 19,28–30)
ХРИСТОВОТО ПОГРЕБЕНИЕ
(Матеј 27,57–61; Марко 15,42–47; Лука 23,50–56; Јован 19,38–42)
ЗАПЕЧАТУВАЊЕ И ЧУВАЊЕ НА ИСУСОВИОТ ГРОБ
(Матеј 27,62–66)
ГЛАВА ДВАЕСЕТ И ОСМА
nter>Жените мироносици го посетуваат гробот
(Матеј 28,1–8; Марко 16,1–8; Лука 24,1–12; Јован 20,1–9)
Воскреснатиот Исус им се јавува на мироносиците
(Матеј 28,9–10)
Стражарите на гробот се потплатени
(Матеј 28,11–15)
Исус им се јавува на апостолите на Галилејската Гора
(Матеј 28,16–20; Марко 16,9–18; Лука 24,36–49; Јован 20,19–23; Дела 1,6–8)
ХРОНОЛОШКИ РЕД НА ЕВАНГЕЛСКИТЕ НАСТАНИ СПОРЕД ЧЕТИРИТЕ ЕВАНГЕЛИСТИ
ЛИТЕРАТУРА
П Р Е Д Г О В О Р
Денес е зголемен интересот за Богопознанието.
Нашиот човек сака да се запознае со Бога, да Го најде и да знае нешто повеќе за Господа Бога, за Светото евангелие и за верата. Неговиот прв чекор кон тоа, обично е читањето на Светата Библија, односно на Светото евангелие. Притоа наидува на тешкотии поради големите тајни и длабочината на мислите во Светото писмо, па не може да ги разбере и сфати сите Божји пораки што се искажани воА во него пак ни се открива Бог и Спасителот наш Исус Христос со Своите дела и зборови кои се наше раководство кон спасението и вечниот живот. Преку него Бог му зборува на човекот. Евангелието.
Светото евангелие ја развива моралната сила кај човекот и го води кон доброто, па затоа велиме дека разумни луѓе се оние, кои ги слушаат и ги исполнуваат зборовите на Светото евангелие. Тие живеат според Евангелието и затоа имаат спокоен живот, чиста совест и душевен мир.
Денешниот човек е преокупиран со материјалната грижа од овој свет. Луѓето сè почесто постануваат робови на своите барања и желби и постојано трчаат по остварување на своите потреби кои секојдневно се зголемуваат и прераснуваат во страсти и похоти. Така се задоволува материјалната – телесната димензија на човекот, а испустува душата.
Значи, потребна е и значајна и духовната храна за човекот и тоа попотребна од телесната. Затоа Господ Исус Христос рекол: „Не само од леб ќе живее човекот, а и од секој збор што излегува од устата на Бога“ (Матеј 4,4).
Согледувајќи ја потребата од духовна храна на нашиот народ, како и потребата од толкување на Светото евангелие, се зафатив со обработка и објаснување на текстот од Евангелието според Матеј. Се трудев да ја објаснам и протолкувам длабочината на евангелскиот текст за да биде поразбирливо, поприфатливо и поубедливо она што Го кажал Бог преку Светото евангелие за спасение на луѓето.
Богатството на Евангелието доаѓа до израз само преку егзегезата (толкувањето).
А за да можеме правилно да го разбереме и толкуваме Светото евангелие, треба секогаш на ум да Го имаме Исуса Христа.
Толкувањето на Евангелието не е интелектуална игра, па затоа и ова дело е втемелено врз толкувањата на светите отци и познати православни егзегети.
Трудот претставува резултат на повеќегодишната професорска дејност и работа на оваа област.
Оваа книга овозможува секој човек да ја разбере смислата, значењето и пораката на Светото евангелие, за да може да ја применува во животот. Евангелието треба да го чита и проучува секој што сака да го постигне своето лично спасение и спасението на другите, а особено секој богослов, теолог и проповедник на словото Божјо. Во таа смисла овој труд ќе им помогне и на свештенослужитепите при подготовката на омипии – проповеди од Светото евангелие.
Мојата, пак, срдечна желба е Словото Божјо изложено во овие страници да не остане само во умот, туку да дојде и во срцето на читателите. Тие во оваа книга ќе најдат објаснување за она што ги интересира и „жива вода“ за којашто жеднеат. Ќе најдат храна за својот бесмртен дух и ќе му дадат закрепнување. Ќе напредуваат во своето богоуподобување и во усовршувањето и обожувањето.
Во книгава ќе сретнете и бројки во заграда. Тие означуваат други текстови кои зборуваат во прилог на изложеното, а се наоѓаат на друго, т.н. паралелно место во Светото писмо. Прво е посочена кратенкатата од текстот на книгата – таа е означена со првата бројка и стихот -што е означен со бројката по запирката (на пр. Јован 3,21, означува: Евангелие според Јован 3-та глава, 21-ви стих). Тоа, пак, со кои кратенки се означуваат насловите на книгите од Светата Библија, може секој да ги најде на првите воведни страници од Светото писмо (Библијата), издание на македонски јазик. од насловот на книгата, потоа глава кој
Светото евангелие е море на премудроста. Тоа е неисцрпливо богатство и секое негово проучување значи само мал придонес кон големината на Божјите зборови. Така го разбирам и овој мој труд и се молам на Господа Исуса Христа и на свети Климента, Охридскиот Чудотворец, ова дело да послужи душеспасително за мнозина.
Господи, благослови, умножи, помилуј и спаси!
Авторот